سفر 960 هزار گردشگر ايراني به تركيه در سال گذشته با احتساب ميانگين هزار دلار هزينه سرانه سفر، معادل 15 ميليون بشكه نفتِ 64 دلاري براي اين كشور سود داشته است.
رتبه ششم گردشگران كشور تركيه سال گذشته از آن ايرانيان بود، اما در سه ماهه نخست امسال، اين آمار به رتبه سوم رسيد و چنانچه اين وضعيت به همين منوال بگذرد، دولت تركيه سود صادرات دهها ميليون بشكه نفت ايران را بدون نگراني از اتمام ذخاير فسيلي بدست ميآورد.
تركيه به كمك تبليغات آژانسهاي داخلي و با صرف كمترين هزينه گردشگران ايراني را جذب ميكند، اين در حالي است كه در دنيا معمول است، بخش دولتي يا متولي گردشگري يك كشور در ديگر نقاط دنيا جاذبههاي گردشگري كشور خود را تبليغ كند.
پارسه، نشريه داخلي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، درباره تعداد گردشگران سالانه ايراني در تركيه نوشت: «سال گذشته 8 درصد از گردشگران تركيه كه رقم كلي آنها به 12 ميليون نفر ميرسد، ايرانيها بودند.»
«حميد اميني»، مدير دفتر خدمات مسافرتي «آرين توريست» هزينه تبليغ تورهاي خروجي در نشريات داخلي را سالانه 8 ميليارد تومان ارزيابي ميكند، اما به نظر ميرسد آمار دقيق اين هزينهها بيش از اينها باشد.
موازنه نابرابر سود ارزي صنعت گردشگري بين دو كشور از سويي متأثر از استقبال كم مردم تركيه براي سفر به ايران و از سوي ديگر هزينه نكردن آژانسهاي تركيه براي جذب گردشگر از ايران است.
مديرعامل آژانس «آيتو» ناآشنايي مردم تركيه را عامل اصلي بيانگيزگي آنها براي سفر به ايران دانست و به خبرگزاري ميراث فرهنگي گفت: «ايران دو امتياز براي جذب گردشگر از تركيه دارد. نزديكي قوميتي مردم تركيه با مردم حاشيه شمال غربي ايران و قرابت مذهبي مردم شرق تركيه با ايران، فرصت مناسبي براي جذب گردشگر از اين كشور است.»
«محمد سرورنيا» درباره شيوههاي تبليغاتي مؤثر براي جذب گردشگران تركيه به ايران اظهار كرد: «با توجه به لائيك بودن دولت تركيه، شيوههاي تبليغاتي براي جذب زائر بايد به گونهاي باشد كه حساسيت دولت تركيه را ايجاد نكند.»
وي با اشاره به اينكه ايرانيان خريداران خوبي هستند، تصريح كرد: «دولت تركيه با حمايت از صنايع مرتبط با گردشگري، تخفيف مناسبي روي خدمات اين بخشها ارائه ميدهد، چون سودي چندين برابر را از طريق فروش كالا بدست ميآورد.»
در حال حاضر بين ايران و تركيه هر هفته 18 پرواز توسط خطوط هواپيمايي پگاسوس، تركيشايرلاين، ايراناير، آنكارا، ماهان و كيشاير انجام ميشود.
خروج 960 هزار ايراني، يعني 250 هزار خانواده به تركيه اين پرسش را مطرح ميكند كه چرا اين هزينه براي سفرهاي داخل ايران خرج نميشود. دبير جامعه راهنمايان تور در اينباره ميگويد: «ارزاني تورهاي تركيه نسبت به سفرهاي داخلي، وجود برخي آزاديها و تفريحات خاص، برخوردهاي بهتر ميهمانداران و هتلداران، نظم و نظافت محيط، مسئولتر بودن تورگردانان تركيه و احساس رضايت مسافران و ... از جمله عللي است كه افراد مختلف سفر به تركيه را به ايرانگردي ترجيح ميدهند.»
«اميرمهدي اربابان» فراهم كردن شرايط سفرهاي آسان داخلي براي اوقات فراغت افراد جامعه را عامل بازدارندهاي براي رفتن ايرانيان به تركيه و حتي ديگر كشورها دانست و اظهار كرد: «وقتي هزينه سه روز و چهار شب اقامت در بيشتر شهرهاي ايران با هزينه سفر به كشورهايي چون تركيه و امارات برابري ميكند، مردم منطقاً تمايل به انتخاب سفر خارجي ميگيرند.»
هيچ منطقي نميتواند بپذيرد كه درهاي كشور را براي سفر مردم بست. مردم براي گذران اوقات فراغت اختيار دارند تا به كشورهاي مختلف بروند، اما موازنه در گردشگري ايران و تركيه آنقدر نابرابر است كه نه تنها واكنش مسئولان ايراني را منجر شده، بلكه نگراني مسئولان تركيه را هم برانگيخته است.
مدير توسعه وزارت فرهنگ و گردشگري تركيه چندي پيش در نشست تخصصي گردشگري ايران و تركيه از مسئولان گردشگري ايران خواست تا سفر گردشگران ايراني را به تركيه كنترل كنند و آن را در حد متعادلي نگه دارند.
«ازگر اوزلاسان» با اشاره به افزايش گردشگران ايراني در تركيه به مسئولان گردشگري ايران توصيه كرد: «خروج چشمگير مسافران از ايران به مقصد تركيه، ضررهايي براي ايران به همراه ميآورد كه مسئولان گردشگري ايران بايد آنرا در حد امكان تعديل كنند.»
مدير توسعه وزارت فرهنگ و گردشگري تركيه معتقد است كه ايران آنطور كه بايد و شايد به ترك ها شناسانده نشده است و بايد در اين زمينه فعاليت جدي آغاز شود.
اربابان، مديرعامل آژانس «پونل» با اعتقاد به اينكه انتظار ورود و خروج برابر گردشگر بين دو كشور امري غيرمنطقي است، خاطرنشان كرد: «تركيه سه دهه براي رشد صنعت گردشگري سرمايهگذاري كرده و ايران به اين سرعت نميتواند امكانات لازم براي حجم انبوه گردشگر را فراهم كند، اما بايد از طريق عقد قرادادها و تفاهمنامههاي تجاري دولت تركيه را به تبادل برابر در درآمدزايي با ايران سوق داد.»
دولت تركيه از سال 1970 اهميت زيادي به بخش گردشگري داده است. اساسنامهها و قوانين را به شکلي تنظيم كرد که صنعت توريسم رونق پيدا كند. در اين باره دولت تركيه دست بخش خصوصي را در اين صنعت باز گذاشت، تا جايي كه زمينهايي در نزديکي دريا و جنگل را بدون دريافت پول در اختيار افراد فعال در اين صنعت قرار داد؛ همچنين تسهيلات زيادي چون نپرداختن ماليات و پرداخت وام با بهره پائين را براي آنها در نظر گرفت.
«محمد سرورنيا» از تلاش سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و تعدادي از آژانسهاي فعال درباره ورود گردشگر از تركيه خبر داد و تأكيد كرد: «ورود گردشگر نه تنها صنعتي درآمدزا و ارزآور است، بلكه براساس آخرين آمار سازمان جهاني گردشگري، ورود هر سه گردشگر امكان اشتغال براي يك نفر را فراهم ميكند.»
وي با بيان اينكه حضور پررنگ گردشگران ايراني در تركيه باعث محبوبيت ايرانيان در اين كشور شده، افزود: «با وجود اينكه مردم تركيه ايرانيها را ميشناسند، اما اين همسايه غربي درباره جاذبههاي ايران اطلاعات بسيار كمي دارد.»
بر اساس آمار سايت سازمان جهاني گردشگري( UNWTO) ، در چهار ماه نخست سال 2006، حدود 236 ميليون گردشگر در سراسر دنيا جابهجا شدهاند كه اين رقم 10 ميليون نفر بيشتر از سال گذشته در همين مقطع زماني است.
«مصطفي اسن»، مشاور وزير فرهنگ و توريسم تركيه درباره سهم گردشگران تركيه از اين تعداد به خبرگزاري ميراث فرهنگي گفت: «سازمان جهاني گردشگري تعداد توريست تركيه را در سال 2010 نزديك به 17 ميليون نفر پيشبيني كرد، اما با توجه به رشد صنعت توريسم و تلاشهاي انجام شده، در سال 2006 ميزبان بيش از 21 ميليون نفر خواهيم بود و سال 2010 انتظار 30 تا 35 ميليون نفر گردشگر را داريم.»