کاروانسراها به عنوان حلقه گمشده معماری ایرانی هستند که در گذشته بیشتر با به کاربری تجاری بنا شده اند و با توجه به موقعیت بازرگانی و تجاری یزد رشد و رونق خاصی داشته اند.
به گفته عزیزا... سیفی مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد : 23 کاروانسرای ثبتی در استان یزد وجود دارد که قدیمی ترین آن کاروانسرای سنگی انجیره اردکان مربوط به دوره ایلخانی می باشد. این بنا که در ساخت آن از سنگ و در بعضی قسمتهای آن از آجر استفاده شده دارای پلان هشت ضلعی نامنظم می باشد. این کاروانسرا در بیابان انجیره در مجاور راه قدیمی یزد به ساغند و طبس در فاصله تقریبی 500 متر از کاروانسرای آجری انجیره قرار گرفته است و به شماره ثبتی 2449 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
سیفی در ادامه در خصوص انواع کاروانسراهای موجود در یزد گفت: برخی از کاروانسراهای یزد جزئی از بافت بازار بوده اند که « تاجر نشین » نام گرفته اند و به عنوان یک فضای تجاری مطرح بوده اند که از آن جمله می توان به کاروانسرای سادات در بازار پنجه علی اشاره کرد.
برخی دیگر از کاروانسراها درون شهری بوده اند که به عنوان فضاهای اقامتی در محله های مسکونی مجاور بازار قرار داشته اند، کاروانسرای مشیر و امیرچقماق از آن جمله اند.
به گفته وی نوع سوم کاروانسراها بین شهری می باشند که کاروانسرای زین الدین در این میان در ایران بی نظیر می باشد. این کاروانسرا تنها کاروانسرای مدور ایرانی است که دارای ساختمان آجری با اطاقها و صفه هایی برای استراحت مسافران، شاه نشین، شترخان و بادگیر می باشد. این بنا متعلق به دوره صفوی است و به شماره ثبتی 926 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
گفتنی است در استان یزد کاروانسراهایی نظیر علی آباد، خرانق، خرگوشی، کاروانسرای رشتی عقدا و .... به چشم می خورد که اکنون به عنوان میراث پرافتخار و گرانبهای شهر تاریخی یزد مطرح هستند. برخی از این کاروانسراها نظیر کاروانسرای شاه عباسی میبد و کاروانسرای مشیر با تغییر کاربری رونق و زندگی دوباره ای یافته اند.