بالا رفتن سن ساختمان ها و بى توجهى به اصول و مقررات لازم براى ساخت و ساز طى ساليان گذشته منجر به ايجاد بافت هاى فرسوده اى شده اند كه اكنون يكى از بيمارى هاى جدى شهرها محسوب مى شوند. بيمارى اى كه هر آن ممكن است با تلنگرى عظيم مانند زلزله، نقاطى را به كما ببرد.

تاكنون ۶۵ هزار هكتار بافت فرسوده در سطح كشور شناسايى و در برنامه چهارم توسعه سه هزار و۵۰۰ هكتار از اين مناطق اصلاح شده است و گفته مى شود طى برنامه پنجم توسعه ۱۶ درصد ديگر از اين مناطق نوسازى خواهند شد اين در حالى است كه طى سال هاى گذشته تنها هفت درصد از اين مناطق اصلاح و بازسازى شده اند.

به گزارش  روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران به نقل از ايسنا اگر چه بافت هاى فرسوده در داخل محوطه عمومى شهرها واقع شده اند اما به دليل عدم دسترسى مناسب و فرسودگى كالبدى از ارزش بالايى برخوردار نيستند اين در  حالى است كه به دليل وجود امكانات زيربنايى و همچنين رفاهى و خدماتى در اين مناطق، مى توانند به جاى ساخت و ساز در اطراف شهرها و بيابان ها كه فاقد اين نوع امكانات هستند، براى حل مشكل كمبود مسكن مورد استفاده قرار گيرند.

وجود چنين امكاناتى باعث شد تا دولت با اختصاص تسهيلات طرح مسكن مهر كه يكى از مهمترين پروژه هاى عمرانى دولت است، به روند نوسازى در اين مناطق سرعت بخشد.

بر اساس اين گزارش، دولت و شهردارى ها مشوق هايى را مانند تسهيلات ارزان قيمت بدون سپرده، تخفيف در عوارض پروانه ساختمان، كمك به وديعه اسكان موقت،  پرداخت مبلغ يك ميليون تومان براى تخريب را براى اصلاح هرچه سريع تر اين مناطق به كار گرفته اند به طورى كه طى سال گذشته و سال جارى بيش از دو هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان تسهيلات و اعتبارات دولتى براى احيا و نوسازى بافت هاى فرسوده اختصاص داده شده است. هم اكنون حدود ۱۰۰ هزار واحد مسكونى در بافت هاى فرسوده در حال نوسازى است و پيش بينى مى شود تا پايان امسال ۵۰ هزار واحد مسكونى به مردم تحويل داده مى شود. همچنين به دليل اين كه به قطعات ريزدانه مجوز داده نمى شود كه به تنهايى اقدام به ساخت و ساز كنند، تسهيلات وديعه اسكان موقت به عنوان مشوق پرداخت مى شود تا مالكان اين قطعات به تجميع و نوسازى تشويق شوند.

اما با توجه به سه ويژگى ناپايدارى، نفوذناپذيرى و ريزدانگى بافت هاى فرسوده زلزله يكى از مهمترين خطراتى است كه همواره اين مناطق و ساكنان آنها را تهديد مى كند بنابراين به نظر مى رسد مسوولان و دست اندركاران بايد سرعت و اجبار را براى نوسازى اين مناطق و نجات جان بسيارى از افراد به كار گيرند.

در همین رابطه  مهندس على نيكزاد وزير مسكن و شهرسازىمعتقد است  دولت بايد آمادگى بروز زلزله تهران را داشته باشد، زيرا وضعيت استان تهران با استان هايى مانند لرستان، اردبيل و هرمزگان متفاوت است. ایشان اظهارداشت : چه زلزله بيايد و چه نيايد، بافت هاى فرسوده شهرى بايد احيا شوند و ما در حد وسع و توانمان تسهيلات پرداخت كرده و شهردارى ها نيز پروانه رايگان صادر مى كنند، اما آنچه از اهميت برخوردار بوده، انجام كار اجرايى است و بهره بردارى سياسى از بافت هاى فرسوده كار خوبى نيست.

در اين راستا مهندس  احمد صادقی معاون وزير مسكن و شهرسازى و مدیر عامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهر ی ایران در پاسخ به اين سوال كه آيا با توجه به خطرى كه بافت هاى فرسوده را تهديد مى كند،  نبايد ضرب العجل يا اجبارى را براى نوسازى اين بافت ها در نظر گرفت?  اظهار داشت :  روش هاى متنوعى را براى آگاه كردن مردم به كار گرفته و در مرحله آخر از اجبار استفاده مى كنيم، چراكه نمى توان مردمى را كه هنوز از تسهيلات آگاهى ندارند، اجبار كرد.

به گفته معاون وزير مسكن و شهرسازى برخى از مالكان تحت هيچ شرايطى حاضر به همكارى و تجميع نيستند و در نتيجه روند كار با مشكل روبه رو مى شود، بنابراين قانون حمايت از احيا و نوسازى بافت هاى فرسوده به ما اجازه داده تا در چنين شرايطى ملك اين افراد را به مزايده گذاشته و به فروش برسانيم و سپس پول را به حساب آنها واريز كنيم.مدیر عامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهر ی ایران درباره مهلت در نظر گرفته شده براى نوسازى گفت: پس از تصويب قانون حمايت از احيا و نوسازى بافت هاى فرسوده مى توانيم براساس آن عمل كنيم، اما رويكرد اصلى ما آگاه كردن مردم است و اگر در نهايت همكارى نكردند از قانون استفاده مى كنيم.

بر اين اساس، يكى از مهم ترين عوامل براى سرعت بخشيدن به روند نوسازى بافت هاى فرسوده آگاهى مردم و مشاركت آنها است به طورى كه اگر ۸۰ درصد مردم از بسته هاى تشويقى و تسهيلات در نظر گرفته شده براى بافت هاى فرسوده آگاه شوند اهداف در نظر گرفته شده براى نوسازى بافت هاى فرسوده محقق مى شود.

در اين راستا مهندس  صادقى ابراز اميدوارى نمود  با رويكرد جديد دولت در راستاى حمايت از مردم و نوسازى بافت هاى فرسوده توسط آن ها، بتوانيم اين نهضت عمومى را در مردم ايجاد كرده و عقب ماندگى را كه به برنامه هاى اول تا سوم توسعه برمى گردد، جبران كنيم. به گزارش ايسنا، علاوه بر آگاه نبودن مردم، قرار گرفتن برخى مناطق فرسوده در حريم ميراث فرهنگى يكى ديگر از مشكلات پيش روى احياى اين گونه بافت ها است به گونه اى كه به دليل مشكلات و محدوديت ها، ساكنان اين مناطق رغبتى براى سرمايه گذارى ندارند.

معاون وزير مسكن و شهرسازى چندى پيش در اين باره گفت: طى جلسات برگزار شده با سازمان ميراث فرهنگى، درصدد تعديل قوانين موجود دراين خصوص هستيم.

به گفته  مهندس صادقی در شرايطى كه اين حريم ها ساخته نمى شوند، به مرور زمان با تخريب حريم آثار نيز از بين مى رود، بنابراين ميراث فرهنگى بايد در محدوده ها تجديدنظر كند، چراكه تجديد نظر به نفع آثار تاريخى است و ساخت و ساز مى تواند پشتوانه اى براى سازه ها محسوب شود. ایشان  ضمن مطلوب ارزيابى كردن روند بازسازى بافت هاى فرسوده معتقد است از سال ۱۳۹۰ به بعد اوج ساخت و ساز در بافت هاى فرسوده باشد.

اما بايد توجه كرد كه گره نوسازى و بهسازى بافت هاى فرسوده به دست مردم باز مى شود و تا زمانى كه آنها اقدام به مشاركت نكنند اين بيمارى جدى شهرها حل نخواهد شد و بر اين اساس است كه دولت اقدام به ايجاد بسته هاى تشويقى براى جلب مشاركت مردم كرده  است.بنابراين بايد منتظر ماند و ديد كه آيا گام بلند دولت(در مقايسه با نوسازى تنها هفت درصد بافت هاى فرسوده طى سال هاى گذشته) در راستاى نوسازى ۱۶ درصد از اين مناطق طى برنامه پنجم توسعه محقق مى شود؟