> گروه اخبار > ميراث فرهنگي > مشروح خبر |
پژوهشگر يزدي: خشتي به وزن 15 كيلو در انبار مسجد جامع يزد وجود دارد . |
نگارنده خبر: مدير سايت تاریخ ثبت:1387/12/18 |
يك پژوهشگر عرصه فرهنگ در يزد گفت: براي انسان نخستين خاك دست يابترين مصالحي بود كه در همه جا به فراواني يافت ميشد. از تاريخ نخستين آثار خانهسازي بشر اطلاع دقيقي در دست نيست اما بنابر نوشتهي مهدي فرشاد، نخستين آثار خانه سازي در ايران پيرامون ده هزار سال پش است. آغاز "روش خانه سازي با گل بي شكل چينه" را در ايران مربوط به هزاره پنجم پيش از ميلاد ميداند.
حسين مسرت در گفتوگو با خبرنگار ميراث ايسنا-منطقه يزد اظهار داشت: مراجع به تاريخ استفاده از گل اطلاعاتي وجود دارد اما همواره باستان شناسان در حفاريهاي خود قدمت آن را بيشتر تخمين مي زنند، بنابراين نميتوان تاريخ دقيقي ارائه داد. وي گفت: نمونههايي از خشت هاي كهن يزد را ميتوان در ايستگاه تحقيقات مناطق بياباني در يزد به ابعاد 27×4 سانتيمتر كه گويا متعلق به تپهاي در زارچ است، ديوار قلعهي پهلوان بادي تفت، ساختمان كاخ بلاش، دژ گبري نزديك مزرعه سرونشين عليآباد (تفت)، قلعهي عبدالله شواز تفت، نارين قلعه ميبد، قلعه قديمي و چند هزار سالهي زارچ كه بعدها خراب شد مشاهده كرد. مسرت همچنين از وجود خشتي به وزن 15 كيلو در انبار مسجد جامع يزد خبر داد. وي با يادآوري اين مطلب كه ماده نخستين خشت را خاك رس تشكيل مي دهد گفت: ويژگيهاي گل رس جذب آب است و اينكه در حرارت بالاي 500 درجه سانتيگراد آب خود را از دست ميدهد و خاصيت شكل پذيري و قالبگيري و چسبندگي بالا دارد. مسرت افزود: براي تهيه خاك رس در يزد سعي ميكردند نزديك ترين مكان براي ساخت خشت كه داراي گل نر (خاك رس) باشد انتخاب شود كه اصطلاحا بدان كار "بوم آورد" مي گويند و معمولا براي اين كار زمين را تا عمق خاصي ميكنند. وي ادامه داد: در برخي مكانهاي يزد مانند برزن سرسنگ كه زمين آن سخت يا سنگي و در برخي مناطق خاك چلو (تركيبي از ماسه و رس متراكم شده) بود ناچار بودند خاك را از محلههاي ديگر بياورند و هزينهاي را متحمل شوند. مسرت بيان كرد: معمولا خشتمالان يزدي كه خود كارشناسان تجربي اين كار هستند و نقش اساسي در توليد خشت دارند به وسيله لمس كردن خاك و يا تماس با نوك زبان، خاك مرغوب را كه به اصطلاح خودشان بايد گل سرزمين يا گل ملك باشد شناسايي مي كردند. وي به مراحل تهيه خشت اشاره كرد و گفت: خشتمالان يزدي بر اين باورند كه گل را بايد هفت كله سر بياندازند و اين بدان معني است كه هفت بار با بيل به حالت پرتابي بالا و پايين بياندازند تا خوب ورزيده شود دليل اين كار تلاش در جهت استحكام بيشتر است كه هرچه گل بيشتر شلاق داده شود خشت كمتر ترك خورده و آسيب مي بيند به ويژه خشت سقف كه بايد از استحكام بيشتري برخوردار باشد. مسرت افزود: حرفه خشت مالي و فنون وابسته به آن داراي واژه نامهاي پر تعداد است. وي همچنين با اشاره به اهميت خشت در زندگي انسان از ابتدا تاكنون گفت: اين اهميت را تعبيرات، اصطلاحات، مثلهاي گفتاري و حكم و تعبيرات منظوم بسياري كه در فرهنگ زبان ما وجود دارد نشان ميدهد. وي همچنين گفت: باورهاي عاميانهاي در خصوص خشت در يزد وجود دارد كه از آن جمله ميتوان به سفره بيبي سهشنبه، رفع چشم زخم و دفع نظر، تعيين جنسيت روي قبر، براي رفع مريضي، خشت جاي مرده، خشت چهارشنبه سوري، خشت خيس براي بيماران صرع، خشت زايمان ، خشت صدقه، خشت سرگذر، خشت لحد و ... اشاره كرد.
|
منبع خبر: خبرگزاري دانشجويان ايران - منطقه يزد تعداد مطالعه 3685 مرتبه بوده است. |