به رغم گذشت سه سال از توافق وزارت علوم، با سازمان ميراث فرهنگي براي ايجاد همايشگاه بين‌المللي در روستاي خرانق توسط وزارت علوم، هنوز هيچ اقدام اساسي براي ايجاد اين مركز انجام نشده است.
سه سال پيش وزارت علوم، تحقيقات و فناوري با توافق سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، قلعه خورانق را براي ايجاد همايشگاه بين‌المللي به مدت پانزده سال اجاره كرد. اما اکنون تعلل اين وزارتخانه براي ايجاد همايشگاه بين‌المللي به اعتراض اهالي اين روستا منجر شده‌است.
24 تير سال 82 بر اساس موافقت‌نامه‌اي كه به امضاي سرپرست مركز مطالعات و همكاري‌هاي علمي بين‌المللي و رئيس سازمان ميراث فرهنگي كشور رسيد، قلعه و كاروانسراي خرانق در اختيار اين مركز قرار گرفت.
مالك اصلي قلعه خرانق، اهالي اين روستا هستند. زماني كه اعلام شد اين قلعه براي ايجاد پژوهشگاه انتخاب شده‌است مردم بدون چشمداشت بخشي از آن را به وزارت علوم اهدا كردند. وزارت علوم نيز پس از توافق با سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اعلام كرد اين قلعه را به محلي براي انجام همايشگاه‌‌هاي بين‌المللي تبديل مي‌كند.
اهالي روستا كه چنين اتفاقي را باعث رشد فرهنگي روستا و افزايش گردشگران اين سايت تاريخي مي‌دانستند از طرح بسيار استقبال كردند.
"حيدري‌پور"، دهيار روستاي خرانق يزد با ارايه اين اطلاعات به ميراث خبر گفت: « زماني كه تصميم‌گرفته شد همايشگاه بين‌المللي در روستاي خرانق ايجاد شود، مردم استقبال بسياري از مسئولان وزارت علوم، تحقيقات و فناوري به عمل آوردند و بخشي از قلعه را بدون هيچ چشمداشت مالي به اين وزارتخانه اهدا كردند. حتي يكي از اهالي يك خانه تاريخي متعلق به دوران صفوي را به اين وزارتخانه اهدا كرد. مردم تنها انتظار داشتند كه وزارتخانه به تعهد خود مبني بر ايجاد چنين پژوهشگاهي عمل كند اما اکنون تعلل مسئولان باعث بدبيني مردم به پروژه‌ها دولتي شده به طوري که اين اتفاق كاهش ميزان مشاركت مردم روستا در طرح‌هاي عمومي و دولتي در پي داشته است.»
حيدري‌پور قلعه خرانق را يكي از عظيم‌ترين و شگفت‌انگيزترين قلعه‌هاي مسكوني دانست: « درون قلعه، مسجد جامع روستا قرار دارد كه قدمت آن به قرن پنجم هجري قمري بازمي‌گردد. مسجد و منارجنبان آن هم جزو جاذبه‌هاي توريستي و گردشگري شهر محسوب مي‌شود. اهالي روستا كاروانسراي اين روستا را براي ايجاد همايشگاه بين‌المللي به وزارت علوم اهدا كردند . اين كاروانسرا داراي حياط مركزي، 18 اتاق، سه شاه‌نشين و سه سالن سرپوشيده و يك سالن روباز است كه به محمدميرزا پسر فتحعلي‌خان قاجار نسبت داده مي‌شود. طبق توافق‌نامه‌اي اين قلعه 15 سال به وزارت‌علوم داده شد تا به ايجاد همايشگاه بپردازد.اما پس از گذشت سه سال از اين توافق هيچ اتفاقي نيفتاده است.»
آغاز قصه
فرودين 1387، در پي تفاهم نامه‌هايي كه در سال‌هاي 1370 و 1377 ميان وزارت فرهنگ و آموزش عالي ايران و مركز بين‌المللي فيزيك نظري(آي‌سي‌تي‌پي) امضا شده بود، "دفتر همايش‌هاي علمي بين‌المللي براي پژوهش‌هاي بنيادي" در وزارت علوم تاسيس شد تا به تدارك و برگزاري همايش‌هاي علمي بين‌المللي يا منطقه‌اي در كشور بپردازد. اين دفتر با توسعه فعاليت‌هايش سرانجام در مهرماه سال 1380 ، با تصويب شوراي گسترش آموزش عالي_ به "مركز مطالعات و همكاري علمي بين‌المللي" تبديل شد. اين مركز وابسته به وزارت علوم، تحقيقات وفناوري است.
مركز بين‌المللي فيزيك نظري يا "آي‌سي‌تي‌پي" كه چهل سال پيش به همت استاد فقيد عبد‌السلام_برنده جايزه نوبل_ و با همكاري چند نهاد بين‌المللي و دولت ايتاليا در تريست تاسيس شده ، يكي ازمهمترين و معتبرترين مراكز علمي جهان براي همكاري بين‌المللي است.
خرانق انتخاب شد
پس از توافق ميان وزارت فرهنگ و آموزش و مركز بين‌المللي فيزيك نظري(آي‌تي‌سي)، فكر تعيين محل و احداث ساختماني مناسب براي همايش‌هاي علمي بين‌المللي در مركز مطالعات وهمكاري‌هاي علمي بين‌المللي وزارت‌علوم، تحقيقات و فناوري مطرح شد. جايي كه در آن فرهيختگان علم و فناوري جهان گردهم آيند و فارغ از قيل و قال زندگي شهري در كارگاه‌ها و دوره‌هاي آموزشي تخصصي به مباحث پژوهشي و مبادله دانسته‌هاي خود بپردازند.
پس از بررسي‌هاي مقدماتي، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري تصميم گرفت از بناهاي تاريخي يا قديمي موجود كه ظرفيت كافي و قابليت بازسازي دارند استفاده شود تا طرح در خدمت احياي ميراث فرهنگي كشور باشد و دانشگران جهان بتوانند در ضمن همايش‌ها با بخشي از اين ميراث آشنا شوند.
اين وزارتخانه سرانجام از ميان چند بناي بالقوه مناسب در نقاط مختلف كشور، قلعه بسيار قديمي خرانق، واقع در روستاي خرانق در 85 كيلومتري شمال‌شرقي شهر يزد انتخاب شد.
اين قلعه در دو دهه اخير تقريبا به كلي متروك مانده بود و رو به ويراني مي‌رفت.
بنابراين دوم ارديبهشت سال 83 تفاهم‌نامه همكاري سه جانبه‌اي ميان مركز مطالعات و همكاري‌هاي علمي بين‌المللي، استانداري يزد و سازمان ميراث فرهنگي كشور امضا شد. مفاد اين تفاهم‌نامه درباره تامين هزينه‌هاي مرمت قلعه، ايجاد زيرساخت‌هاي مخابراتي و حمايت سازمان‌هاي دولتي استان يزد از طرح خرانق است.
در اين تفاهم‌نامه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري متعهد شد كه مجموعه كاروانسراها و قلعه خرانق در استان يزد را به منظور برگزاري همايش‌ها و انجام تحقيقات مرتبط با اهداف مركزمطالعات و همكاري‌هاي علمي بين‌المللي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري به مدت 15 سال در اختيار مركز قرار دهد كه اين مدت با توافق طرفين قابل تمديد است.
بازسازي و احياي قلعه و كاروانسراي خرانق براي برگزاري همايش‌ها، نشان دادن كارآيي معماري سنتي در ايجاد ساختارهاي پايدار و هماهنگ با محيط‌زيست و فرهنگ بومي منطقه، آمايش روستاي خورانق باحفظ بافت بومي و سنتي آن به گونه‌اي هماهنگ با برنامه‌هاي مركز همكاري‌هاي علمي بين‌المللي، از هدف‌هاي جنبي طرح‌هاي همايشگاه بين‌المللي خورانق به شمار مي رود.
همچنين ارائه نمونه‌اي موفق از احياي يك روستاي قديمي با ويژگي‌هاي بافت سنتي و بازسازي آن متناسب با نيازهاي روز به عنوان الگويي براي توسعه پايدار بومي با قابليت اقتباس در مناطق ديگر كشور پس از انطباق با امكانات هر منطقه، ايجاد امكانات براي معرفي خرانق با جاذبه‌هاي ناب طبيعي و تاريخي، تنوع‌زيست محيطي و ويژگي‌هاي چشمگير معماري قلعه باستاني و كاروانسراي قديمي از ديگر اهداف اين همايشگاه است.
قلعه خورانق بامساحتي 1/1 هكتار، يكي از عظيم‌ترين، كامل‌ترين و زيباترين قلعه‌هاي مسكوني روستايي استان يزد است.
بناهاي اين قلعه عموما خشتي و گلي و سقف‌ها از مواد عايقي چون تيرهاي چوبي، حصيرهاي اليافي و پوشال ساخته شده است.
براي تسطيح و اندودن كف اتاق‌ها از مخلوط خاك و آهك، براي روكاري سطوح بيروني ساختمان‌ها از ملات كاهگل و براي تزيين ديوار اتاق‌ها، تالارها و ايوان‌ها از گچ استفاده شده است.
تصوير روز
> گروه اخبار > معماري و شهرسازي > مشروح خبر 
عناوين مرتبط
